Ут копидаги тошни тушириш

КИССА: ХИЁНАТ.
Гр:Хикоя,шеър ва ривоялар.
1 кисм.
Буригор…Кизилкоя тогининг этагидаги муъ-жазгина кишлок. Унинг юкори кисмида булок, куйи кисмида сайиллар буладиган, туй ва купкарилар утказиладиган яланглик бор. Яланглик ва булокнинг узига хослиги шундаки, кун огаётганда бу икки маскан кишлок ахолисини кок иккига булиб юборади. Хотин кизлар челакларини кутарганча булок сари ошикадилар, эркакларнинг бари уз тилларида «Майдон» деб аталадиган ялангликка энишади.
Киз-жувонлар учун булок буйи узига хос ахборот аламашиш маркази. Бу ерга чикиш учун алохида пардоз-андоз килинади, кун буйи янги гаплар тупланади. Йигитлар хам уз суюклиларини айнан шу ердан топадилар. Хатлар шу ерда эгаларига етиб боради, аразлар хам булок буйида бошланиб, булок буйида таркайди.
Майдонда эса эркаклар чопонларини ёзиб олиб охирги купкарини, якин орада булиши кутилаётган туйларни мухокама килишади, кимлардир турт-беш киши бир давра булиб карта уйнашади, нард ташлашади. Болалар икки жамоага булиниб туп тепишади. Оксоколлар носвойни отганларича ёшликни эслайдилар. Уз тарихи, урф одатлари, узининг яхшисию ёмонига эга кишлок бу Буригор. Бу кишлокда бегона йук, хамма-хаммага бир бирига ё тога, ё амаки булади.
Буригор кизлари кишлокдан ташкарига чикишмайди, бу кишлок йигитлари бошка томонларнинг кизларини куз остига олмайдилар. Шунча йиллар давомида Тура духтир билан Ойсанам чевардан бошка хеч ким бу анъанани бузмаган. Тура духтир Гулхумор янгани укишдан топиб келган. Кишлокда аёл духтир йуклиги учун янга Буригорга тезда сингишиб кетди. Ойсанам чеварга ошик булиб олиб кочиб кетган турткапалик Ботир шупир эса беш йил деганда кишлокка икки хукиз суйиб ош бериб эл булган. Колган хамма уз узиники. Тура духтирнинг гаплари бекор эканми ё оксоколларнинг тугишганлар куда булишларига карши туришлари иш берганми, хартугул шунча куда-андачилик килишса-да, якин кариндошлардан тугиладиган ногирон болалар бу кишлокка ёт. Йигитлар харф танимай купкари чопишади, Буригорнинг энг нозик келини хам икки бети кип-кизил, энг камида ёстикдай угил тугади.
Бойкобил полвоннинг угли Боймурод бугун янги чопонини кийди. У жийроннинг баданини яхшилаб кашлаб эгар урди. Булок сари от сурди. Бугун согинчлар адоги куриняпти. Тура духтирнинг кизи, шахарда хамшираликка укийдиган Зарина таътилга чикиб кишлокка кайтган. Унинг ошиги куп, лекин бирорта йигит Боймуроддан утиб кизга якинлашолмайди. Хали ахду паймон булмаган булса-да хамма билади, Зарина шу йигитники. Бугун уша камчилик битиши, Боймурод изхори дил килиб, кизнинг розилигини олиши керак!
Булок бошидаги арча тагида давра куриб утирган кизлар отнинг пишкиришини эшитиб оркага угирилдилар. Боймурод отасидек алпкомат йигит, унинг ишкида ёнган кизлар куп, лекин хеч бири орзусига етишолмаслигини билади. Йигит яна бир бор уларнинг кузларини куйдирмокчидек жийроннинг жиловини тортди.
Асов от олд оёкларини кутариб кишнади. Боймурод отни турган жойида бир-икки айлан-тирди-да, яна кизлар томонга каради.
— Зарина, сени бир дакикага мукинми?!
Аллакачон юзлари кизариб улгурган киз ноз ила урнидан турди ва йигитнинг ёнига келди.
Сочлари коп-кора, кошлари бир-бирига туташиб кетган, кузлари куралай, нафакат Буригорда, балки бутун юртда хам бундай сулув топилмайди. Унинг гунча лабларидан сузлар тизилди:
— Нима дейсиз?..
— Сенда гапим бор. Нима гаплигини биласан… Олдингдан утай дедим, бир-икки кунда дадамлар боришади.
Зарина ерга каради.
— Хали мендан сурамасданок одам жунатмок-чимисиз?
— Сураганим шу-да, Зарин, мен шахарликларга ухшаб ох-вох килишни билмайман. Кунглинг булмаса тикка айт. Гапим дангал, тескари угирилиб кетганим булсин.
Зарина ердан кузларини узиб йигитнинг ниго-хига кадади. Уят, хаё, айёрлик ва яна бир канча хислар жо булган бу карашда хар кандай йигит конини жунбишга келтирадиган узгача бир эр-каланиш бор эди. Боймурод нишонни аник олганини сезди. У отдан сакраб тушиб, чунтагини кавлади. Купкаридан топган пулларини йигиб олган бежирим зиракни киз-нинг кулларига тутди.
— Зарин, колгани туйдан кейин.
Киз совгани олдию кизлар курмадимикан, деган хадикда ортига каради.
— Совчи борганда кайтарвормагин-а, кулганича отига минди йигит.
Зарина жилмайиб жавоб берди:
— Ота-онам нима деса шу.
Завкка тулган йигит отига камчи босди. Жийрон хам чавандози ёрига етишаётганидан шодлангандек кишнаганича учиб кетди. Хаммаси битди, гап факат расм-русумларда колди. Боймуродга киз бермайдиган, эшик кокиб кирган Бойкобил полвонни ноумид кайтарадиган валломат бу кишлокда бормикан?!
У жийронни емлаётганида ота-онаси кайтиш-ди. Машклари паст. Дарров сурокка тутди.
Онаси вазиятни юмшатиб гапирди
— Ха, энди кизи борнинг нози бор-да, углим, «ха» деганингдан «ма» деб олдингга солиб беришмайди-ку. Хали духтирникига йул катнаб товоним тешилар.
Полвон чопонини ечиб козикка илди.
— Чувалатмай болага бор гапни айт. Рад килишди. Гули духтир кизининг укишини кутармиш. Битгандаям укиганга бериш ниятида эмиш. Укиганга шахар-а?! — аламдан бош чайкаб уйга кириб кетди отаси.
Онаси очилмаган тугунни ерга куйиб узиям чуккалади.
— Куй, болам, куйикма. Узим кайта бораман, ялинаман, ёлвораман, уксимасанг бас.
Бу гапни эшитган ота сапчиб чикди.
— Мен бировни эланиб келин килмайман. Узимизнинг амаки шундай килса…Болам, узинг эс-хушли йигитсан. Кизнинг кунглига ишонсанг отга унгар-да олиб кел, духтир билан куп карили туйга мен тан. Локин киз хам норизо булса такдирга тан бер.
Боймуроднинг лаблари титради.
КИССА: ХИЁНАТ.
2 кисм.
Заринанинг йуколиб колгани Буригорда бир зумда дув-дув гап булди. Азонда углини купкарига жунатган полвон бу гапни эшитиб муртидан кулиб куйди. Кеч кирганда икки оксоколни олиб духтирникига кирди.
— Энди, амаки, кеча мен келмадим, сен кайтар-мадинг. Мен кайтсам хам углим кайтмасди. У гапини ер килмайдиган йигит.
Тура духтир тутакди.
— Бу канака феодаллик?! Урта асрларда яшамаяпмиз-ку ахир.
Мингжигит оксокол соколини тутамлаб гапга аралашди.
— Пеодал-меодалингди куй, Тура. Куда булсанг Бойкобилдай билан буларсан-да. Бу ота-бобо-миздан колган удум. Отанг хам онангни опкочиб келганда узим туйда чуг ташиганман. Кизингнинг хам кунгли бордурки узи танлаб, кушилиб кетибди. Булмаса полвон хам чиркиратиб олиб кетадиган номард эмас. Энди аразни куй-да, маслахатга кир. Бой, туйни качонга мулжаллайлик?
Духтир такдирга тан бергандек ерга караб пешанасини силади…
Боймурод эртасига эрталаб жийроннинг ёнида битта той еталаб келди.
— Мана бу солим, ота. Энг катта ютукни узим олдим.
Бойкобил углини кучди.
— Кандингни ур, углим. Тойингни куй, келин кани?!
Боймурод хайрон булди.
— Канака келин?!
Углининг бу гапини уятга йуйган полвон кулиб жавоб кайтарди.
— Канака келин буларди, узингнинг суйганинг, духтирнинг кизи-да. Кайга яшириб келдинг, куркма, мен ишни пишириб булдим.
— Нималар деяпсиз, ота?!
Полвон огиз жуфтлаганида эшик такиллади. Келган бола духтирнинг угли эди.
— Полвонбова, сизни отам чакиряпти, тез бораркансиз.
Эшикка йуналган Бойкобил углига каради.
— Уйга кириб дамингни ол, тушдан кейин келинни олиб келамиз, домлани хам айтиб келаман, никохлайди.
Кузлари катта-катта булиб кетган Боймурод бир гап дегунича булмай полвон эшикдан чикиб кетди.
Духтир Бойкобилга газабини сочди:
— Эй, боланг одамми, хайвонми?! Урф-одат деб шунчаликка борадими?!
Полвоннинг кошлари уюлди.
— Нима гап, Тура, салом йук, алик йук, юзга сачрайсан?!
— Нима гаплигини зуравон углингдан сура. Шу ахволга хам соладими киз болани, хаммаёги моматалок булиб кетибди-ку.
Бир ахволда остонага ташлаб кетибди, онаси узимизнинг духтирхонага олиб боришни ор билиб шахарга олиб кетди.
Нима гаплигини тушунган полвон бош иргаб куйди.
— Ха-а, гап буёкда де. Ха, энди, бола полвонлиги-га боргандир-да, кизингга жинам умайди, аёлнинг жони киркта, камчидан иккита отим билан бир эшагим улди, янганг улмади-ку. Куявер, ураб-чирмаб олиб кетамиз.
Бойкобил келасолиб углига ушкирди:
— Сал орка-олдингга карасанг булмасмиди?! Духтирга еткизмасанг хам шу киз сеники эди.
Боймурод овозини бир парда баландлатиб жавоб берди.
— Нималар деяпсиз, ота?! Канака киз, канака келин?!
— Нега узингни билмасликка оляпсан, булди энди, Туранинг кизи духтирга куриниб, тугри бизникига тушади. Домла никохни укийди. Туйниям тезлатамиз. Опкочишни билган, буёгини силликлашниям уйлада.
— Ота, мен хеч кимни опкочганим йук. Киркургонда купкарида эдим. Нима гап узи, Заринага нима килибди?! Ким унга тегинибди?!
Ота углининг бу гапларини ёшликдаги ховликишга йуйди.
— Энди бу гапларни куй, мен икки кайта бориб келдим Тураникига. Кизни тугри уйга олиб келиш керак эди.
— Оа! Нима гаплигини айтинг, мен Заринани опкочганим йук! Унга нима килибди?!
— Сен килмасанг ким килган бу ишни?! Кизни бир ахволда остонасига ташлаб кетишибди-ку.
Боймурод сакраб туриб кетди. Нахотки Заринани…
У чопиб чикиб кетди. Эшикка кул узатганида узи очилиб Нормат участкавой билан яна битта ёшрок мелиса кириб келди.
— Э ана, полвоннинг узи! Кани, Боймурод, уйга кир, отангни-ям чакир.
— Кираверинглар, мен шошиб турибман, — ташкарига интилди Боймурод.
Нотаниш мелиса билагидан чангаллади. Камарига богланган туппонча буйрукни таъкидлангандек силкиниб кетди.
— Каршилик килма, бола, узингга ёмон булади.
Ичкарига киришди. Киска салом-аликдан кейин район мелисаси полвонга деди:
— Мен капитан Рустам Кабировман. Зарина Туланованинг номусига тажовуз килинган, тан жарохати етказилган. Углингиз Боймурод — асосий гумондор.
Полвон хар канча зиддият булса кишлок чегарасидан чикармай хал киладиган Нормат участкавойга караб жавоб берди:
— Хамма гапдан хабаринг бор-ку, Нор мат. Закунлашиб юрганинг нимаси?! Тура бмлан иш битган. Киз духтирдан чикиб тугри шу ерга келади.
Боймурод гапга аралашди.
— Нима деяпсиз, ота, мен хеч кимга кул теккизмаганим йук, кип-кизил тухмат бу!
Капитан захарли жилмайди.
— Тан олмайсанми? Бутун кишлок, хатто отанг хам бу ишингдан хабардор, ана, узи туй бошлаб утирибди. Нормат акадан домангир булманглар, бизга духтирлар хабар беришган. Ишни чузмокчимисан, гап йук. Керак булса дело очиб, тергов утказаман, экспертиза килдираман. Буйнингга куйганимдан кейин минг тавалло килмагин, кизга ун марта уйланмагин ортга кайтиш йук, бола. Оббориб тикаман, панжара ортида бунака иш килиб тушган сендака полвонларни роса эъзозлашади.
Полвон урнидан туриб кетди.
— Бас! Нормат, узинг тушунтир, бола ёшлик килган. Шу хафтада туйни утказаман.
— Ота, менга бировнинг саркити керакмас!
— Учир овозингни! Узинг пиширган ошни узинг ейсан. Менинг уругимдан бунака иш килган деган ном олиб турмага тушадиган аблах чикмаган. Яна бир марта гинг десанг камокка хам еткизмай узим тиккалай суяман.
Отанинг гапи икки булмаган.
Боймурод бошини эгди. Мелиса уни киска сурок килган булиб уч-туртта когозга кул кулдириб олди. Иш битиши учун Нормат участкавой полвоннинг имоси билан курадаги катта кучкорни капитан Кабировнинг машинасига солди ва уни кузатиб, кайтиб кирди.
— Бола-да, полвон, куркиб колгандир, куп уришмай буёгини тезлайвер, мен бориб Тура билан кизини тинчитай, улардан хеч кимдан даъвомиз йук деган когоз керак булади.
— Нормат! Бу гаплар шу ерда колсин.
КИССА: ХИЁНАТ.
3 Сунгги Кисм.
Туй хам бошланди. Бу гаплардан бехабар кишлок ахли ковогини солиб утирган Боймуродга эътибор хам бермай уйнаб кулишди
Полвон гапида туриб, купкари хам килиб берди
Лекин юракдаги тугун ёзилмади. Углининг гапларини эслайверди.
«Сиз учун рози буляпман, ота, лекин мен бу ишни килганим йук, тагига етмай куймайман», — деган эди туйдан олдин Боймурод.
Боймуроднинг кунглига кил хам сигмайди. У тезрок туй тугашини кутяпти. Факат бу кутиш висол онларини эмас, чимилдикка кирганлари-да, Зарина билан ёлгиз колганларида уша ишнинг тагига етиш учун. Шу пайтгача сурокларига йигидан узга жавоб булмади. Энди Зарина унинг хотини, яхшилаб сурайди, аникламай куймайди.
Исирик тугатиб, ойнага каратган янгалар чикиб кетишди. Бугун улар дахлизда ётишмай-ди, хожат йук…
Боймурод куллари билан келиннинг тиллакоши аралаш юзини чангаллаб узига каратди.
— Айт дейман, килди бу ишни?
Зарина йиглаганича ёшли кузларини юмиб олди.
— Мен сиз деб уйлаб каршилик килмагандим. Бирданига огзимни юмиб кузимни боглашди. Хушимни йукотдим…Сиз булмасангиз ким ахир нега бунча сурайверасиз, бунча азоблайсиз?! Нега булмаса уйландингиз менга?!
Улар булсам улиб булдим-ку.
У Заринани куйиб юбориб бошини чангаллади, ерга утириб колди. Нима булгандаям Зарина энди унинг жуфти халоли…
Орадан етти ой утди. Сир-сирлигича колди. Боймуроднинг юрагини сикиб турган тугун ёзилмади. Зарина бу орада укишини тугатиб диплом олиб келди. Амбулаторияда, ота-онаси-нинг ёнида ишлай бошлади. Унинг корни катталашиб, юзларига аллакандай тошмалар тошиб хунук булиб кетган эди. Янаги ойдан уйда утириши керак, кузи ёрийди.
Бола тугулишини уйлаган Боймуроднинг юраги уртайди. Бола кимникилиги хам Заринани бу ахволга солган инсон кимлиги каби мавхум. Боймурод минг куйинмасин такдирга тан берган. Битта хато уни баттар кийнайди. Йигитлик кони жуш урганида узини жиловлаганида, уч-турт ой хотинига якинлаш-маганида аниклик булармиди?!.
Лекин утган ишга салавот, ортга кайтиб булмайди. Энди бу дард умрининг охиригача унга хамрох булар…
Зарина инкиллаб утириб колди. Дарров онасига хабар беришди. Гули духтир келиб кизини курди. Хали вакти эрталиги, бола тушиш хавфи борлиги учун узларининг амбулаторияларига эмас, шахарга олиб кетишди. Юракда минг бир хаяжон билан Боймурод хам уларга эргашди. Ичкарига олиб киришаётганида Зарина бир лахза эри билан ёлгиз колди. У титрок бармоклари билан Боймуроднинг кулини сикди.
— Мени кечиринг, умримни сизга багишлаган-ман, боламиз тугилса хамаси эсдан чикар…
Уни олиб кириб кетишди. Тун чукканда врач-лар югуриб колишди. Кайнонаси хам ичкарида, ташкарида колган Боймурод нима гаплигини билолмади.
Бир соатлар чамаси вакт утиб кайнонаси кузида ёш билан чикиб келди.
— Бола пешонамизга сигмади, угил экан, вакти етмагани учун улик тугилди, — дея хунграб йиглаб юборди.
Тамом. Бола сирларни хам узи билан олиб кетди. Боймуроднинг калбини шайтон китиклади. «Бир хисобда шуниси хам дуруст, насаби номаълум бола рихлатга кетди, такдирга тан, эндигиси аник узимдан булади», — уйлади у. Бемаза хаёлларидан узи хам титраб кетди. Накадар пасткашлик…
— Бола каерда?!
Гули духтир изиллаб жавоб берди.
— Уликхонада…Куй, болам, кириб юрма, хур кетди бечора…
Ялтирок стол устида юзи ёпилган гудак бир бурда булиб ётарди. Латтани очиб каради. Бу дунёнинг савоб-гунохидан бебахра кетган кип — кизил эт… Болани курдию шу кунгача узини кийнаб келган савол хам ортга сурилгандек булди. Гудакнинг гунохи нима эди?!
Балки Боймуроднинг Заринани кийнайвергани окибатидир бу, хотинини кистовга олмаганида боласи сог тугилармиди?…
Муздек юзларини силади. Уралган латта очилиб кетиб, боланинг кулоклари куринди. Боймуроднинг пешонасига катта харсанг урилгандек булди. Бу тасодиф эмас, бу такдирнинг зарбаси, аёвсиз зарбаси. Боланинг чап кулогининг бир чети бурчак шаклида кертилган. Бир авлодга хос бу белги Боймуродга таниш…
У кишлокка кандай етиб борди, билмайди. Усар сарикни кандай топди, билмайди. Билгани етиб боргунича Усарни хаёлан минг бор улдирди. Бугди, Кизилкоядаги жардан ташлади пичоклади…Усар бир синф юкорида укига н. У билан бобосининг кулоги шунака, чупонга топшириладиган куйга эн солингандек кертилган. Болалар «кайси чупондан кочиб келдинг?»-масхара килишар, изза булган Усарнинг сап-сарик бетлари аламдан кизариб кетарди. Боймурод буларни боланинг кулогини курган онидаёк бир лахза ичида едидан утказиб булган.
Боймурод Усарни судраб чикди-ю буйнига пичок тиради. Усар хам шу онларни кутиб юргандек «нега унака киляпсан?» демади, каршилик курсатмади. Факат уткир тиг буйнига кадалганда хириллаб гапирди:
— Тухта, Мурод, пичок тортиш кочмайди. Мени улдирсанг хакикатни билолмайсан.
Боймурод газабдан калтираб кетди.
— Аблах, билмайди деб уйлабмидинг, урага сичкон тушди гулдир-гупми?! Улдираман, минг жонингдан бири хам омон колмайди.
— Бир бошга бир улим, Мурод. Качондир келишингни билардим. Лекин Заринанинг сирини билолмадим. Мендан олдин от сурган хам бор, балога мен коляпман.
Боймурод унинг жагига мушт туширди.
— Тухмат килиб, айбингни ёпмокчимисан, болани курдим, кулоги айтиб турибди, шу ишни килган хажикиз сенсан!
Усар кон туфлади!
— Айбимни тан оламан, лекин нима сабабдан шу ишни килганимни билмайсан. Гапимни эшит, ишониш-ишонмаслик, ихтиёр сенда. Гинг десам Каломулло урсин!
Боймурод унинг ёкасини бушатди. Усар кон окаётган лабини артиб гапини бошлади:
— Зарина укишдан кайтаётганида куришиб колдик. Кишлоккача гаплашиб келдик. Тан оламан, бу киз менга хам ёкарди, лекин ишон, сендан утиб бирор нима дейиш ниятида булмаганман. Гапларидан менга майли бордек туюлди. Кейинги куришганимизда узи учрашувга таклиф килди. Кайси йигит бу таклифга йук дейди?! Гаштакда озгина ичган эдим, чикди-му эшиги тагига бориб хуштак чалдим. Чикди. Арчазорга караб кетдик. Бирорта харакатимга каршилик килмади, мен хам узимни тиймадим. Лекин минг маст булсам хам аник эслайман — Зарина мендан олдин хам ким биландир булгани аник! Иш битгач, опкочилган кизлардек йиглай бошлади, одам куйинг деб талаб килди. Бу тухмат эканлиги, мен биринчи эмаслигимни айтганимда мушукдек юзимга сапчиди. Газабланиб уни ура бошладим. Тинчиб колди. Эшигининг олдига ташлаб кетдим. Юрак ховучлаб нима булишини кутдим. Билсам, бу бир уйин булган экан, худди шу куни сени уни олиб кочишни мулжалланган экансан. Хеч ким бу гаплардан хабар топмади. Сен хам ичингга ютдинг. Боланинг отаси мен булишим мумкин, лекин ягона гунохкор мен эмасман, хотининг сендан бир сирини яширган. Мен Заринага иш очилиб кетганда айбдор сифатида тутиб бериш учун керак булганимни англадим. Ишониш — ишонмаслик узингга хавола.
Боймурод унинг кузларига каради. Улим хавфини аник иккингни хам тилиб ташлайман. Олдимга туш, сенларни уша ёкда юзма-юз киламан. Буригорда гап айланмасин.
Усар бир суз демай унга эргашди.
У Зарина ётган хона эшигига етганида ичкаридан хотинининг овози эшитилди.
— Сизнинг шу атрофда ишлаётганингизни билгандим, шу ерга олиб келишларини сурадим.
Эркак кишининг овози эшитилди.
— Мен хам сенинг шу ердалигингни эшитиб куришга келдим. Эринг хеч нарсани сезмадими?!
— Билмади шекилли, лекин ким мени бу куйга солганини сурайвериб кон килиб юборди. Яхшики онам иккалангизнинг режангиз иш бериб, ёпиглик козон ёпиклигича колди. Хозир эрим такдирга тан берган. Бола нобуд булганига куйикиб юрибди. Мен эса кузим ёримасиданок бу боладан умидимни узиб булгандим. Лекин…Лекин сиз билан танишган, кунгил куйган кунимни эсласам хали-хали хаяжонланаман…
— Узинг айтгандек, мен сенга кишлогингнинг энг олд йигитини жиловлаб берганман. Олдингга келганим боиси шуки, энди эхтиёт булишимиз керак. Лекин, куркма, эринг кулогини хам кимирлатолмайди. Бола хам нобуд булди. Энди аник хеч нарсани исбот килолмайди. Агар сал узидан кетса, сенга зугум утказса узига кийин булади. Шахарга тушганингда йуклаб тургин. Мен кетдим.
Боймурод пичогини сермаб ичкарига отилди.
Уринда ётган Зарина пичокдан хам кура эрининг бор гапни эшитганидан дахшатга тушиб чинкириб юборди. Боймурод адашмаган овоз эгаси хакикатдан хам уша эди. Елкасига ок халатни омонат илиб олган хушбичим эркак Боймурод етиб келишига бир кайикилди, унинг куллари Зарина ёпиниб ётган чойшабни чангал-лаб турди ва секин куйиб юборди.
Куп йиллик машклар бекорга кетмаган, капитан Кабиров узини химоя килишни яхши урганган эди….
ZVEZDA VOSTOKA
ТАМОМ.
Эътиборингиз учун ташаккурларим…Саломат булингизлар.

Читайте также:  Кот вялый тошнит пеной

Источник